Cảm xúc và ung thư

Cùng với các vấn đề thể chất, ung thư còn gây ra các ảnh hưởng đối với sức khỏe tinh thần, ung thư có thể mang đến nhiều loại cảm giác mà bạn chưa từng phải “đối phó” trước đó. Nó có thể làm cho cảm xúc đang có trở nên mãnh liệt hơn. Những cảm xúc này có thể thay đổi hàng ngày, hàng giờ hoặc thậm chí trong từng phút. Đây là sự thật không thể chối cãi cho dù bạn hiện đang trong quá trình điều trị, đã điều trị xong, hoặc điều này xảy ra với một người bạn hoặc thành viên trong gia đình. Những cảm xúc này hoàn toàn bình thường.

Thường thì những giá trị bạn có được trong quá trình trưởng thành sẽ ảnh hưởng đến cách bạn nghĩ và đối phó với ung thư. Ví dụ đối với một số người:

Cảm thấy họ cần phải mạnh mẽ để bảo vệ bạn bè cũng như gia đình của họ.
Tìm kiếm sự hỗ trợ và hướng đến những người thân hoặc những người đã sống sót sau khi trải qua căn bệnh này.
Mưu cầu sự giúp đỡ từ người cố vấn hoặc các chuyên gia khác.
Hướng về đức tin của họ để vượt qua.

Dù quyết định của bạn là gì, điều quan trọng là làm những gì mà bạn cảm thấy phù hợp với bản thân và không so sánh mình với bất kỳ một ai khác. Bạn bè và các thành viên trong gia đình bạn có thể có chung một số cảm xúc. Nếu bạn cảm thấy thoải mái, hãy chia sẻ điều này với họ.

Những người trẻ tuổi mắc bệnh ung thư cũng có thể tìm hiểu thêm trên các trang Hỗ Trợ Tinh Thần Cho Những Người Trẻ Mắc Bệnh Ung Thư.

Choáng ngợp

Khi bạn lần đầu tiên biết mình bị ung thư, bạn có thể cảm thấy mất kiểm soát cuộc sống của mình là điều hoàn toàn bình thường. Điều này có thể là do:

Bạn tự hỏi liệu bạn sẽ sống hay không.
Thói quen bình thường của bạn bị gián đoạn bởi những buổi thăm khám và quá trình điều trị.
Mọi người sử dụng các thuật ngữ y tế mà bạn không hiểu.
Bạn cảm thấy mình không thể làm những điều mình thích.
Bạn cảm thấy bất lực và cô đơn.

Ngay cả khi bạn cảm thấy mất kiểm soát, vẫn có những cách bạn có thể đảm đương mọi thứ. Bạn có thể học càng nhiều càng tốt về bệnh ung thư của mình. Bạn càng hiểu biết nhiều, bạn càng cảm thấy kiểm soát được nhiều hơn. Đặt câu hỏi cho bác sĩ và đừng ngại nói ra khi bạn cảm thấy không hiểu.

Đối với một số người, sẽ tốt hơn nếu tập trung vào những thứ khác ngoài ung thư. Nếu bạn có mong muốn, hãy thử tham gia vào những hoạt động mà bạn yêu thích chẳng hạn như âm nhạc, đồ thủ công, đọc sách hoặc học điều gì đó mới.

Sự tức giận

Rất bình thường khi bạn tự hỏi rằng, “Tại sao lại là tôi?” và giận dữ vì bệnh ung thư. Bạn cũng có thể cảm thấy tức giận hoặc bất bình đối với bác sĩ, nhân viên y tế, những người bạn khỏe mạnh hay người thân của bạn. Và nếu bạn theo đạo, bạn thậm chí có thể cảm thấy giận Chúa.

Sự tức giận thường xuất phát từ những cảm giác khó thể hiện ra bên ngoài. Các ví dụ phổ biến như:

Nỗi sợ
Hoảng loạn
Thất vọng
Sự lo lắng
Bất lực

Nếu bạn cảm thấy tức giận, bạn không cần phải giả vờ rằng mọi thứ vẫn ổn. Không có lợi cho sức khỏe khi giữ nó trong lòng. Đôi khi sự tức giận có thể hữu ích trong thời gian ngắn, vì nó có thể thúc đẩy bạn hành động. Nhưng thường xuyên tức giận hoặc oán giận sẽ không tốt cho bạn hoặc những người xung quanh bạn. Nói chuyện với gia đình và bạn bè của bạn về sự tức giận của bạn. Hoặc, yêu cầu bác sĩ giới thiệu một cố vấn cho bạn.

Sợ hãi và lo lắng

Thật đáng sợ khi nhận được tin mình bị ung thư. Bạn có thể sợ hoặc lo lắng về:

Đau đớn, do ung thư hoặc do điều trị
Cảm thấy ốm yếu hoặc trông khác lạ do kết quả của quá trình điều trị
Sự chăm sóc gia đình
Chi phí
Công việc
Sắp chết

Một số nỗi sợ hãi về bệnh ung thư do những câu chuyện, tin đồn hoặc thông tin sai sự thật. Để đối phó với nỗi sợ hãi và lo lắng, mọi người thường tìm hiểu về chúng và họ cảm thấy tốt hơn khi tìm hiểu được sự thật. Họ cảm thấy bớt sợ hãi và biết mình mong đợi những gì. Tìm hiểu về bệnh ung thư của bạn và biết được những gì bạn có thể làm có thể biến bạn trở thành một đối tác tích cực trong việc chăm sóc bản thân. Một số nghiên cứu thậm chí còn gợi ý rằng những người được thông báo đầy đủ về tình trạng bệnh tật và cách điều trị có nhiều khả năng tuân theo kế hoạch trị liệu và phục hồi nhanh hơn so với những người không được thông báo.

Hy vọng

Khi mọi người chấp nhận rằng họ bị ung thư, họ thường cảm thấy được hy vọng. Có nhiều lý do để có thể hy vọng. Hàng triệu người đã bị ung thư vẫn còn sống cho đến hiện tại. Cơ hội sống chung với bệnh ung thư – sống lâu hơn nó – trở nên tốt hơn so với trước đây. Và những người đang trải qua căn bệnh ung thư có thể có một cuộc sống năng động, ngay cả trong quá trình điều trị.

Một số bác sĩ nghĩ rằng việc hy vọng có thể giúp cơ thể bạn “đối phó” với ung thư. Vì vậy, các nhà khoa học đang nghiên cứu liệu việc hy vọng và có những thái độ tích cực có giúp mọi người cảm thấy tốt hơn không. Đây là một số những cách bạn có thể làm để xây dựng cảm giác hy vọng của mình:

Lập kế hoạch cho những ngày của bạn như cách bạn đã luôn làm.
Đừng giới hạn những việc bạn thích làm chỉ vì ung thư.
Tìm kiếm lý do để bạn có hy vọng. Nếu điều đó hữu ích, hãy viết chúng ra hoặc nói với người khác về chúng.
Dành thời gian với thiên nhiên.
Suy ngẫm về niềm tin tôn giáo hoặc tâm linh của bạn.
Lắng nghe những câu chuyện về những người có ung thư đang sống tích cực.

Căng thẳng và lo lắng

Cả trong và sau khi điều trị, bạn bị căng thẳng trước tất cả những thay đổi trong cuộc sống là điều bình thường. Nhiều người cảm thấy bối rối hoặc căng thẳng về những điều như:

Liệu bảo hiểm có chi trả cho các xét nghiệm và điều trị.
Tìm chỗ dựa tinh thần.
Làm thế nào để được giúp đỡ với các thói quen hàng ngày.
Ung thư sẽ ảnh hưởng đến công việc của họ như thế nào.
Tìm xe để đến và đi từ các lần khám tại phòng khám.

Căng thẳng có thể khiến cơ thể bạn không thể hồi phục tốt như bình thường. Điều quan trọng là phải chủ động và thảo luận sớm về các vấn đề như trên trong quá trình điều trị. Hoặc có một thành viên gia đình hoặc bạn bè yêu cầu bạn. Ví dụ:

Nếu bạn cần trợ giúp về bảo hiểm hoặc các vấn đề tài chính, hãy nói chuyện với nhóm chăm sóc sức khỏe của bạn để họ biết về những lo lắng của bạn. Sau đó nói chuyện với văn phòng thanh toán bệnh viện của bạn và yêu cầu họ hướng dẫn. Để biết thêm mẹo, hãy xem Quản lý Chi phí Ung thư và Thông tin Y tế.
Để được hỗ trợ thiết thực về mặt tinh thần, hãy hỏi nhân viên xã hội hoặc y tá của bệnh viện nơi có các nguồn lực có thể giúp bạn.

Lo lắng có nghĩa là bạn không thể thư giãn và cảm thấy căng thẳng nhiều hơn. Bạn có thể nhận thấy rằng:

Tim đập nhanh hơn.
Đau đầu hoặc đau cơ.
Chán ăn hoặc ăn nhiều hơn
Đau bụng hoặc tiêu chảy.
Cảm thấy run, yếu hoặc chóng mặt.
Cảm giác căng tức ở cổ họng và ngực.
Ngủ quá nhiều hoặc quá ít.
Khó tập trung.

Nếu bạn có bất kỳ cảm giác nào trong số này, hãy nói cho bác sĩ biết. Mặc dù chúng là những dấu hiệu phổ biến của căng thẳng, nhưng bạn nên đảm bảo rằng chúng không phải do thuốc hoặc quá trình điều trị.

Nếu bạn lo lắng về tình trạng căng thẳng của mình, hãy nhờ bác sĩ gợi ý một chuyên gia tư vấn để bạn trò chuyện. Bạn cũng có thể tham gia một lớp học dạy cách đối phó với căng thẳng. Điều quan trọng là tìm cách kiểm soát tình trạng căng thẳng của bạn và không để nó trở nên mất kiểm soát.

Buồn bã và trầm cảm

Nhiều người bị ung thư cảm thấy rất buồn. Họ cảm thấy sức khỏe suy yếu và đánh mất cuộc sống trước đây khi biết rằng mình mắc bệnh. Ngay cả khi điều trị xong, bạn vẫn có thể cảm thấy buồn. Đây là một phản ứng bình thường xảy ra khi bạn gặp phải bất kỳ căn bệnh nghiêm trọng nào. Có thể mất một thời gian dài để giải quyết và chấp nhận tất cả những thay đổi đang diễn ra.

Khi buồn, bạn có rất ít năng lượng, cảm thấy mệt mỏi hoặc chán ăn. Đối với một số người, những cảm giác này biến mất hoặc giảm dần theo thời gian. Nhưng đối với những người khác, những cảm xúc này có thể trở nên mạnh mẽ hơn. Những cảm giác đau đớn không thuyên giảm, chúng len lỏi vào và cản trở cuộc sống hàng ngày. Đây có thể là một tình trạng được gọi là trầm cảm. Đối với một số người, điều trị ung thư có thể đã xuất hiện thêm vấn đề này do sự thay đổi cách thức hoạt động của não.

Nhận sự giúp đỡ khi bị trầm cảm

Trầm cảm có thể được điều trị. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến của bệnh trầm cảm. Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu sau đây trong hơn 2 tuần, nói chuyện với bác sĩ. Lưu ý rằng một số triệu chứng có thể là do các vấn đề về thể chất, vì vậy điều quan trọng là phải nói những vấn đề này với bác sĩ.

Những dấu hiệu cảm xúc:

Cảm giác buồn bã không nguôi ngoai.
Cảm giác tê tái.
Cảm thấy lo lắng hoặc run rẩy.
Có cảm giác tội lỗi hoặc cảm thấy không xứng đáng.
Cảm thấy bất lực hoặc tuyệt vọng, như thể cuộc sống không còn ý nghĩa.
Cảm thấy nóng nảy, buồn bã.
Khó tập trung, cảm thấy đầu óc phân tán.
Khóc trong thời gian dài hoặc nhiều lần mỗi ngày.
Tập trung vào những lo lắng và vấn đề xảy ra.
Không quan tâm đến những sở thích và hoạt động bạn từng yêu thích.
Khó có thể tận hưởng những điều tốt đẹp, chẳng hạn như đồ ăn hoặc ở bên gia đình và bạn bè.
Suy nghĩ về việc tự làm tổn thương chính mình.
Suy nghĩ về việc tự sát.

Những thay đổi cơ thể:

Tăng hoặc giảm cân ngoài ý muốn không phải do bệnh tật hoặc điều trị.
Các vấn đề về giấc ngủ, chẳng hạn như không thể ngủ, gặp ác mộng hoặc ngủ quá nhiều
Tim nhanh, khô miệng, tăng tiết mồ hôi, đau bụng, tiêu chảy
Thay đổi năng lượng.
Mệt mỏi dai dẳng.
Nhức đầu, đau nhức khác

Nếu bác sĩ nghĩ rằng bạn bị trầm cảm, họ có thể kê thuốc để giúp bạn cảm thấy đỡ căng thẳng hơn. Hoặc, bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến các chuyên gia khác. Đừng cảm thấy rằng bạn cần phải kiểm soát những cảm xúc của riêng mình. Nhận những sự giúp đỡ mà bạn cảm thấy cần thiết là điều quan trọng cho cuộc sống và sức khỏe của bạn.

Tội lỗi

Nếu bạn cảm thấy tội lỗi, hãy biết rằng rất nhiều người bị ung thư đều cảm thấy như vậy. Bạn có thể tự trách mình vì đã làm buồn những người mà bạn yêu thương, hay lo lắng rằng bạn là một gánh nặng theo một cách nào đó. Hoặc, bạn có thể ghen tị với sức khỏe tốt của người khác và xấu hổ về cảm giác này. Bạn thậm chí có thể tự trách mình về những lựa chọn lối sống mà bạn nghĩ có thể đã dẫn đến ung thư.

Những cảm giác này đều rất bình thường và hãy nhớ rằng bị ung thư không phải là lỗi của bạn. Việc chia sẻ những cảm xúc này với ai đó có thể hữu ích. Hãy cho bác sĩ của bạn biết nếu bạn muốn nói chuyện với một cố vấn hoặc tìm đến một nhóm hỗ trợ.

“Khi tôi bắt đầu cảm thấy tội lỗi vì đã gây ra căn bệnh cho mình, tôi nghĩ đến việc những đứa trẻ đã bị ung thư như thế nào. Điều đó khiến tôi nhận ra rằng ung thư hoàn toàn có thể xảy ra. Đó không phải là lỗi của tôi.”

—Becky

Sự cô đơn

Những người mắc bệnh ung thư thường cảm thấy cô đơn hoặc xa cách với người khác. Có thể là vì một số lý do:

Bạn bè đôi khi có một thời gian khó khăn phải đối phó với ung thư và không thể ghé thăm hoặc gọi cho bạn.
Bạn cảm thấy như không ai quan tâm đến bạn.
Bạn có thể cảm thấy quá mệt mỏi để tham gia vào các sở thích và hoạt động mà bạn từng yêu thích.
Bạn không muốn giao tiếp với bất kì ai.
Đôi khi, ngay cả khi bạn ở bên những người mà bạn quan tâm, bạn vẫn cảm thấy rằng không ai hiểu về những gì bạn đang trải qua.

Cảm giác đơn độc sau khi điều trị là điều bình thường. Bạn có thể đã bỏ lỡ sự hỗ trợ mà bạn nhận được từ đội ngũ bác sĩ điều trị và nhân viên y tế. Nhiều người có cảm giác rằng tấm lưới an toàn của họ đã bị kéo đi và họ ít nhận được chú ý hơn. Việc cảm thấy bị xa cách với bạn bè hoặc thành viên gia đình là một điều rất phổ biến. Một số người có thể nghĩ rằng nếu kết thúc quá trình điều trị, bạn sẽ sớm trở lại bình thường, mặc dù điều này có thể không đúng. Những người khác có thể muốn giúp đỡ nhưng không phải là chuyên gia.

Hãy tìm kiếm sự hỗ trợ tinh thần theo nhiều cách khác nhau. Bạn có thể trò chuyện với những người bị ung thư khác hoặc tham gia một nhóm hỗ trợ. Hoặc, bạn có thể cảm thấy tốt hơn khi chỉ nói chuyện với một người bạn thân hoặc thành viên gia đình, chuyên gia tư vấn, hoặc thành viên của đức tin hoặc cộng đồng tâm linh của bạn. Hãy làm những gì mà bạn cho rằng nó phù hợp với mình.

Lòng biết ơn

Một số người thấy ung thư như là một “tiếng chuông cảnh tỉnh.” Họ nhận ra tầm quan trọng của việc thường thức những điều nhỏ nhặt trong cuộc sống. Họ đi những nơi họ chưa từng đến. Họ hoàn thành các dự định mà họ đã gác lại. Họ dành nhiều thời gian hơn cho bạn bè và gia đình. Họ hàn gắn lại những mối quan hệ đã tan vỡ.

Lúc bắt đầu có thể có những khó khăn, nhưng bạn có thể tìm thấy niềm vui trong cuộc sống khi bạn bị ung thư. Chú ý đến những việc bạn làm mỗi ngày khiến bạn vui vẻ. Có thể đơn giản như uống một tách cà phê ngon, ở bên một đứa trẻ, hoặc nói chuyện với một người bạn.

Bạn cũng có thể làm những điều đặc biệt hơn, như hòa mình vào thiên nhiên hoặc cầu nguyện ở một nơi có ý nghĩa với bạn. Hoặc, có thể là chơi một trò chơi bạn yêu thích hoặc nấu một bữa ăn ngon. Dù bạn chọn gì, hãy nắm lấy những điều mang lại cho bạn niềm vui khi bạn có thể.

Cách đối mặt với cảm xúc của bản thân

Bày tỏ cảm xúc của bạn

Mọi người nhận thấy rằng khi họ bộc lộ những cảm xúc mạnh mẽ như tức giận hoặc buồn bã, họ có thể buông bỏ chúng dễ dàng hơn. Một số thể hiện cảm xúc của họ bằng cách nói chuyện với bạn bè hoặc gia đình, những người đã trải qua ung thư, một nhóm hỗ trợ, hoặc chuyên gia tư vấn. Nhưng ngay cả khi bạn không muốn thảo luận về căn bệnh ung thư của mình với người khác, bạn vẫn có thể sắp xếp cảm xúc của mình bằng cách nghĩ về chúng hoặc viết chúng ra.

Đừng đổ lỗi cho bản thân vì căn bệnh ung thư của bạn

Một số người tin rằng họ bị ung thư vì điều gì đó họ đã làm hoặc không làm. Nhưng các nhà khoa học không biết tại sao người này bị ung thư và người khác thì không. Tất cả các cơ thể đều khác nhau. Hãy nhớ rằng, ung thư có thể xảy ra với bất cứ ai.

Đừng cố tỏ ra lạc quan nếu bạn không cảm thấy điều đó

Nhiều người nói rằng đôi khi họ muốn được tự do để bộc lộ cảm xúc của mình. Như một người phụ nữ đã nói, “Khi mọi chuyện trở nên thực sự tồi tệ, tôi chỉ nói với gia đình rằng tôi đang trải qua một ngày tồi tệ với căn bệnh ung thư, sau đó lên lầu và bò lên giường.”

Chọn thời điểm để nói về căn bệnh của mình

Mọi người có thể khó tìm ra cách để nói về bệnh ung thư của bạn. Thường thì những người thân có ý tốt, nhưng họ không biết phải nói gì hoặc làm thế nào để hành động. Bạn có thể làm cho họ cảm thấy thoải mái hơn bằng cách hỏi họ nghĩ gì hoặc cảm thấy thế nào.

Tìm cách giúp bản thân thư giãn

Nếu có hoạt động nào giúp bạn thư giãn, bạn nên dành chút thời gian để thực hiện nó. Thiền, sử dụng liệu pháp hình ảnh và các bài tập thư giãn là một vài cách đã được chứng minh là có thể hữu ích; những hoạt động này có thể giúp bạn thư giãn khi bạn cảm thấy lo lắng.

Tìm kiếm những điều tích cực

Đôi khi tìm kiếm những điều tốt đẹp ngay cả trong một khoảng thời gian xấu hoặc cố gắng để hy vọng thay vì nghĩ về những điều tồi tệ làm bạn cảm thấy tốt hơn. Cố gắng sử dụng năng lượng của bạn để tập trung vào việc chăm sóc sức khỏe và những gì bạn có thể làm bây giờ để giữ sức khỏe tốt nhất có thể.

Hãy tích cực nhất có thể

Ra khỏi nhà và làm điều gì đó để giúp bản thân tập trung vào những thứ khác ngoài ung thư và những lo lắng mà nó mang lại. Tập thể dục hoặc yoga nhẹ nhàng và kéo giãn cơ cũng có thể hữu ích.

Tìm kiếm những thứ bạn thích

Bạn có thể có các sở thích như tạc gỗ, nhiếp ảnh, đọc sách hoặc thủ công. Hoặc tìm các cửa hàng sáng tạo như nghệ thuật, phim ảnh, âm nhạc, hoặc khiêu vũ.

Nhìn vào những thứ bạn có thể kiểm soát

Một số người nói rằng việc tập trung vào cuộc sống của họ có thể hữu ích. Tham gia vào việc chăm sóc sức khỏe, giữ những cuộc hẹn và thay đổi lối sống nằm trong số những điều bạn có thể kiểm soát. Thậm chí thiết lập một lịch trình hàng ngày có thể mang lại cho bạn cảm giác kiểm soát. Và khi không ai có thể kiểm soát mọi suy nghĩ, một số người nói rằng họ cố gắng không tránh xa những nỗi sợ, thay vào đó họ làm những điều để có thể tận hưởng những phần tích cực trong cuộc sống.

Tài liệu tham khảo

Viện ung thư Hoa Kỳ – Thông tin dành cho bệnh nhân https://www.cancer.gov/about-cancer/coping/feelings